شخصیت چیست و چه رابطه‌ای با انتخاب شغل دارد؟

همه افراد از بسیاری جهات با یکدیگر متفاوتند. هر یک از افراد دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند که در مجموع هستی آنها را شکل می دهد. تناسب شخصیت فرد با شغل وی تا چه اندازه بر عملکرد و رضایت شغلی تأثیرگذار است؟ هر چند بعضی از افراد شباهت‌هایی با هم دارند. ولی هیچگاه دو نفر به طور کامل شبیه به هم نیستند. بعبارت دیگر، اشخاص منحصر به فرد هستند

یکی از مهمترین عواملی برای انتخاب یک شغل، شخصیت فرد است . مشاغل متناسب با شخصیت هر فرد رضایت شغلی او و در نهایت افزایش بهره‌وری وی را در پی دارد.

مهمترین سوالی که مطرح می‌شود این است که:

شخصیت شغلی چیست؟ و چگونه می‌شود آن را سنجید؟

البته دو موضوع را باید در نظر گرفت:

1- اول اینکه علم و دانش بشری در شناخت انسان بسیار محدود است.

2- دوم اینکه توانایی ما نیز در سنجش افراد محدود است.

با این حال دانشمندان علم روان‌شناسی شخصیت را چنین تعریف کرده‌اند:  

مجموعه‌ای از ویژگی‌های روانی است که در فرد بصورت پایدار وجود دارد و بر رفتار و تفکر

 وی اثر گذار است. البته نظریه‌های مختلفی درباره شخصیت وجود دارد.

شاید دو روان‌شناس را نتوان یافت که دیدگاه‌ها آنها راجع به شخصیت کاملا مشابه باشد ؛

ولی تقریبا تعریف فوق مورد قبول اکثر صاحب‌نظران است.

همه ما در صحبت‌های روزمره‌ خود کلمه «شخصیت» را به‌کار می بریم. احتمالا آنچه را که در صحبت از شخصیت مد نظر داریم، آمیزه ای از خصوصیات مختلف است که امکان دارد خودبینی و تکبر، پیشداوری، نوسان های خلق و خوی و ارزش های فرد باشد.

 

انسان با توجه به ویژگی‌های شخصیتی خود شغلی را بر می‌گزیند که برآورنده نیازهایش باشد. افرادی که مشاغل یکسانی را انتخاب می‌کنند تا حدود زیادی ویژگی‌های شخصیتی مشابهی دارند.

یکی از روان‌شناسانی که در حوزه شخصیت شغلی صاحب‌نظر است جان. ال. هالند است. به نظر جان ال هالند، هر کدام از انواع شخصیت ها نیازمند محیطی است که با آن خصوصیات هماهنگی و سازگاری داشته باشد و بیشترین امکان برای رشد و شکوفایی خود را فراهم آورد. او در این زمینه شخصیت افراد را به 6 نوع تقسیم می‌کند؛شخصیت افراد

1-     جستجوگر

2-     هنری

3-     اجتماعی

4-     واقع‌ گرا

5-     قراردادی

6-     متهور

به نظر هالند رضایت شغلی، میزان سازش بین نوع شخصیت و محیط شغلی است.

هر چه میزان بین این دو بیشتر باشد رضایت شغلی بیشتر است.

 

چگونگی شخصیت افراد در سازگاری شغلی اهمیت زیادی دارد. بعضی مشاغل برای افراد سر به زیر و ساکت مناسب است، در حالی که تعدادی از مشاغل برای افراد برونگرا و سازگار مناسب به نظر می رسد.

توانایی سازگاری اجتماعی سهم بزرگی در موفقیت شغلی دارد، در بعضی از مشاغل، روی انواع خاصی از مهارت های اجتماعی تاکید می شود. در مقابل، برای برخی دیگر از شغل ها افراد آرام و درونگرا مناسب هستند.

سازش و هماهنگی بین نوع شخصیت و نوع محیط باعث سازگاری بیشتر با شغل و حرفه می گردد که به نوبه خود به رضایت منجر می شود.

بدیهی است که افراد دارای شخصیت های متفاوتی هستند؛ مشاغل هم از همین ویژگی ها برخوردارند.

بر اساس این شیوه تلاش های زیادی انجام گرفته تا افراد در مشاغل مناسب گمارده شوند.

 

  رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی است. رضایت شغلی عاملی است که باعث افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی می گردد.

رضایت شغلی بر اثر عوامل متعددی حاصل می شود. رضایت شغلی نوعی احساس مثبت فرد به شغلش می باشد که زائیده ی عواملی چون محیط کار، نظام سازمانی شغل، روابط حاکم بر محیط کار، عوامل فرهنگی و از همه مهم تر ماهیت و چگونگی خود شغل می باشد.

به عبارت دیگر، هر شغل دارای ویژگی هایی منحصر به فرد است، مثلا آیا این شغل نیازمند کار فکری است یا جسمی، محیط شلوغ دارد یا خلوت، کار به تنهایی انجام می شود یا با گروه، نحوه نظارت چگونه است و بسیاری از مسائل دیگر؛ در مقابل، افراد هم دارای ویژگی های شخصیتی خود هستند، دوست دارند به تنهایی یا در گروه کار کنند، برخی به فعالیت های ذهنی و برخی به فعالیت های جسمی علاقه دارند، برخی مسئولیت پذیر و برخی مسئولیت ناپذیر هستند.

حال تلاش ما این است که هر فرد را در شغل مناسب خود قرار دهیم، بطوری که بین شغل وی (یعنی خصوصیات شغل) و خصوصیات شخصیتی وی تناسب و سازگاری وجود داشته باشد.

از آژانس استخدامی توکیو حاکی از آن است که شرکت های ژاپنی به تناسب شخصیت داوطلبین با شخصیت سازمان و شغل بیشترین توجه و تاکید را دارند.

شاید راز موفقیت شرکت های ژاپنی در این باشد که شخصیت افراد را مقدم بر تخصص و مهارت آنها می دانند.گزارش تحقیقی

به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، وجود تناسب بین شخصیت و ویژگی های شغلی و سازمان باعث ایجاد رضایت بیشتر فرد، ایجاد انگیزه های درونزا در فرد، افزایش کارایی، خلاقیت و مسئولیت پذیری خواهد شد اما در صورت عدم وجود این تناسب، نمی توان آن را با انگیزه های بیرونی مانند پول، پاداش و... جبران کرد.

هدف این نوشتار این است که نشان دهد تناسب ویژگی های شغلی با شخصیت شاغل چگونه بر رضایت شغلی او اثر می‌گذارد.

بعبارت دیگر، سعی بر این است که نشان داده شود وجود تناسب بین ویژگی های شخصیتی فرد از یک سوپر مواد غذایی و ویژگی های شغل وی از سوی دیگر باعث بالا رفتن رضایت او از شغلش خواهد شد. همچنین وجود این تناسب می تواند تاثیر عمیقی بر عملکرد بهتر فرد در شغلش داشته باشد.